یادنامه استاد فقید حاج محمد رحیم مسکین (ره) به قلم سید عباس صدرالدینی

بسم الله الرحمن الرحیم

یادنامه استاد فقید حاج محمد رحیم مسکین (ره) به قلم سید عباس صدرالدینی

قال النبی (ص) خیرلکم من تعلم القرآن و علمه : بهترین شما کسی است که قرآن را فرا می گیرد و به دیگران یاد می دهد.

آغازین سخن را مزین به کلام نبوی نموده باشد تا شروعی مبارک باشد از شرح مختصر زندگی استاد فقید حاج محمد رحیم مسکین (ره).

این نوشتار نگاه شاگردی است که خود را وامدار تعلیم و تربیت آن سفر کرده می‌داند و می‌خواهد ادای دینی ولو ناچیز باشد، با این امید که مقبول درگاه احدیت و طالبان راه حقیقت قرار گیرد.

جلوات فروزان عمر پر برکت استاد مسکین با اندکی تامل قابل رصد می باشد، بهتر است ابتداء سخن خود او را مستمسک قرار دهیم : « از وجود مبارک حضرت امام رضا (ع) خواستم که خدا توفیق تشکیل جلسات قرآنی را به تعداد ذوات مقدسه معصومین نصیبم فرماید » و به راستی آن امام رئوف، واقف به اسرار، این خلوص نیت را به نیکوترین وجه پاسخ داد که توفیق تشکیل جلسات قرآنی را به وی ارزانی نموده است. از آن به بعد بود که استاد تشکیل جلسات چهارده گانه را که هر کدام به اسامی مبارک معصومین و ائمه هدی (س) متبرکند یکی پس ازدیگری تشکیل و خود را وقف تعلیم قرآنی شاگردان نمود. (البته بحمدالله این تعداد، الان به حدود ۴۰ جلسه رسیده که خود این جلسات نیز زیر مجموعه هایی را تشکیل داده اندکه جمعا ۱۰ جلسه شده است ) اگر بخواهیم به دور از تفصیل ، حیات با برکت استاد را واکاوی نماییم این جلوات خود را بیشتر می نمایاند.

۱- خلوص نیت : برخورداری از این موهبت هم رشد کار را سریعتر نموده، هم شوق انجام رسالت را به همراه داشته به گونه ای که هیچ گاه ایشان دلسرد نشده بلکه هر روز از روز قبل نسبت به انجام آن دلگرم تر می شدند « مصداق بارز آن قریب ۵۰

سال ، جمعه ها از ساعت یک بعدازظهر تا بعد از نماز مغرب و عشا بدون وقفه خود را در خدمت قرآن قرار دادند ».

۲- نظم و انضباط : به مصداق حدیث شریف علوی « اوصیکم بتقوی الله و نظم امرکم…» استاد علاوه بر تقوای همه جانبه، بسیار منظم بوده به گونه ای هم اکنون دفاتر ثبت نمرات شاگردان اولیه کلاس قرآنی خود را به یادگار از خویش به جای گذاشته است.

۳- ملاطفت و مهربانی در تعلیم و تربیت :

« یک در از جنت به روی خویشتن بگشاده است آنکه عمری داشت نیکو خلق و خوی خویش را » صابر همدانی (ره)

استاد عمق وجود شاگردان را با ابزار مهر و محبت تسخیر نموده بود که مصادیق فراوانی هست . فقط به ذکر یک خاطره که برای نگارنده پیش آمده بسنده می نماییم : روز جمعه ای که مثل همیشه به جلسه بعدازظهر مکتب امام زمان (عج) عزیمت نمودم، لباس میهمانی به تن کرده با این تصور که وقتی وارد جلسه شدم طوری قرار بگیرم که نوبت خواندنم سریعتر فرا برسد تا به میهمانی نیز بروم اما تا پایان برنامه قرآنی همانجا ماندم و الان که آن خاطره را به یاد می آورم با این بیت مجاب می شوم :

حرف معلم ار بود زمزمه ی محبتی جمعه به مکتب آورد طفل گریز پای را

۴- صیانت از حریم شاگردان : بر خلاف نظام آموزشی ما که دانش آموز از مدرسه که بیرون می رود دیگر مربی نسبت به او وظیفه و احساس مسئولیتی ندارد، استاد در طول هفته پیوسته مترصد حال و رفتار شاگردان به طرق مختلف بود. به گونه ای که شاگردان به خود اجازه نمی دادند در ایام خارج از جلسه به مجامع پر جاذبه و بعضا گناه آلوده (سینماهای قبل از انقلاب) و امثالهم رفت و آمد نمایند و اگر احیانا رفت و آمد می نمود مورد بازخواست استاد به طریق صحیح قرار می گرفت.

۵- استاد مصداق بارز حدیث شریف : شیعتنا خلقوا من فاضل طینتنا فرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا

بود. به گونه ای که اگر مناسبت های قمری با مناسبت های شمسی مقارن می شد ( مثلا ماه محرم و عید نوروز ) استاد حتی از مصافحه با دیگران پرهیز می کرد که مبادا در بین سخنان عیدت مبارک باد جاری شود.

۶- تکلیف مدارانه عمل کردن : استاد گرچه از دو موهبت تلاوت قرآن و مداحی اهل بیت برخوردار بودند اما اگر جلسات مداحی ایشان در هیات های عباسیه، زینبیه و… مانع عمل به تکلیف می شد به راحتی از شرکت در جلسات پرهیز می کردند، مثلا روزی مرحوم والد من که از مریدان استاد بود از ایشان سوال کرد چرا در جلسه……….حضور نداشتید؟ فرمودند : من پدرم مریض است و باید در خدمت او باشم، تا در زمان صرف دارو و غذای ایشان خلل وارد نشود.

۷- تکریم از استاد خود… : استاد پیوسته ذکر خیر استاد خود را می نمودند و برای آنها که به دیار باقی شتافتند طلب مغفرت می کردند. این حقیر بارها شاهد بود که بعد از فوت استاد فرزانه محجوب همدانی (ره) چگونه سعی در نشر کتاب های نامبرده و…داشتند.

۸- پرهیز از بزرگ نمایی… : یکی از شاگردان قدیمی جلسه مکتب برای من نقل کرد که شاهد بودم یک نوجوان قاری که با صوت خوبی قرائت قرآن نمود یک نفر برای او اختصاصا چایی یا آب گرم و قند آورد که به معنای تکریم بود و استاد خطاب به او گفت کارت باعث غرور قاری جوان می شود حالا زود است این گونه تقدیر ها.

۹- پرهیز از اشتهار : استاد مسکین از شهرت گریزان بودند با اینکه چندین نوبت به عنوان مداح نمونه (یا پیر غلام نمونه ) انتخاب شد اما حتی المقدور از رفتن و گرفتن جایزه پرهیز داشتند.

۱۰- مجالست و موانست با علماء : استاد از علمای گذشته همچون حضرت آیت الله دامغانی، حضرت آیت الله معصومی که بسیار مورد وثوق آن مرجع عظیم الشان بودند و شهید محراب حضرت آیت الله مدنی و از متاخرین حضرت آیت الله اثنی عشری در تهران و حضرت آیت الله موسوی همدانی و حضرت آیت الله جابری و حضرت آیت الله محمدی نماینده محترم ولی فقیه و امام جمعه همدان و دیگران بهره فراوان کسب نموده و نسبت به ساحت مقدس شاگردان حضرت امام صادق (ع) به ویژه سلسله جلیله سادات اظهار فروتنی می نمودند.

۱۱- تربیت، مقدم بر تعلیم : صرف آموزش قرائت قرآن هدف استاد نبوده و تربیت قرآنی برای او از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است به گونه ای که اولین شهدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و ده ها شهید گرانقدر دیگر در همدان همگی از شاگردان مکتب امام زمان (عج) بوده اند و در دو راهی بزرگ تصمیم گیری، یعنی ماندن در خانه یا حضور در عرصه های خون و شهادت با تربیت برگرفته از قرآن راه درست را به آسانی انتخاب نموده اند.

۱۲- توجه به انواع نیازهای روحی و روانی پویندگان: از طریق مسابقات ورزشی، تئاتر، اردوهای زیارتی، تشکیل کتابخانه، صله رحم، ارتباط با خانواده پویندگان و رصد معیشت آنها.

۱۳- توجه دادن مستمر شاگردان قرآنی به ضرورت احترام والدین و ادای دین به معلمین و استادان از طریق ذکر خاطرات شخصی، بیان قصه های قرآنی و تاریخی، همچنین طلب مغفرت برای ذوی الحقوق، به گونه ای که شاگردان ایشان اغلب افرادی را که ذهن و یاد استاد بوده و نقشی سازنده در زندگی ایشان ایفا نموده اند می شناختند و به گونه ای احترام آمیز از آنان یاد می کردند.

۱۴- تواضع عملی و عینی در مقابل سادات به گونه ای که در بدو ورود و هنگام خروج از اماکن هیچ گاه بر سادات، هر چند خردسال مقدم نمی شدند.

۱۵- احترام به شاگردان حتی خردسالان به گونه ای که تعمدا آنان را با نام آقا صدا می کردند.

۱۶- افتتاح و گسترش جلسات در نقاط مختلف شهر به نوعی که همه قشرهای اجتماعی و اقتصادی بتوانند از کلاس ها بهره ببرند.

۱۷- بصیرت افزایی شاگردان : استاد به گونه ای شاگردانی که قرآن خواندن را فرا گرفته بودند به سمت جلسه ی بحث و انتقاد سوق می داد که هم فن خطابه و… را فرا گرفته هم به بصیرت لازم دست یابند و در این زمینه جهت دانش افزایی، شاگردان با تدبیر استاد مسکین درس عربی را از مرحوم استاد رحیقی و فن خطابه را از مرحوم استاد متقی و… استفاده می نمودند.

۱۸- خصوصیات بدون شرح استاد :

الف- آگاهی استاد از دانش مداحی (دانستن دستگاهای موسیقی و…)

ب- تقدم دیگری برخود در مداحی

ج- دستگیری از مستمندان

د- استقامت و پایداری در راه هدف

ه- پرورش شاگردانی که قریب ۱۵۰ نفر آنها به فیض بزرگ شهادت نائل آمده اند

و- پرورش شاگردانی که بعد از انقلاب به سمت های مختلف اعم از وزارت، وکالت، قضاوت و… دست یافته اند.

ز- عدم انتظار از تشویق دیگران نسبت به کارهای خود

ح- زهد گرایی به معنای واقعی (زندگی ایشان گواه این مطلب است)

ط- چشم گریان داشتن بر مصائب اهل بیت به گونه ای که حتی اگر مداح تازه کار یا کم سن و سالی هم شروع به مرثیه خوانی می کرد بی اختیار اشک از چشمان استاد جاری می شد.

ی- شکر گزار بودن

ک- توجه به تشویق و تنبیه به گونه ای که با وسعت نظر در امر تهیه و اهداء جوائز شاگردان اقدام می نمودند و اگر کسی از روی قرآن رد می شد و یا قرآنی را بر زمین می انداخت به فراخور توانمندی شاگرد باید به خاطر این اشتباه ولو غیر عمد جریمه ای را داخل صندوق کوچک جلسه می انداخت.

سخن آخر

می دانیم زوایای پنهانی از استاد ناگفته مانده و زمان از روی مطلب پرده برداری خواهد نمود و نزد استاد آموخته بودیم « انا لا نضیع اجرالمحسنین » و امید است که شاگردان ایشان چه آنها که خود استادی شده اند و چه دیگر جوانان، این درس عملی استاد را فراموش نکنند که کار را برای رضای خدا انجام دهند و پوشیده نیست که به فرموده ی آیه ی شریفه ی قرآنی ( آل عمران-۶۸ ) « ان اولی الناس بابراهیم للذین اتبعوه و هذا النبی و الذین آمنوا و الله ولی المومنین » « به تحقیق نزدیکترین مردم به ابراهیم آنها هستند که در توحید از او پیروی کردند و (هم چنین) این پیامبر اسلام و مومنان (پیرو او هستند) و خداوند حامی و سرپرست مومنان است »

باید این گونه خود را پیرو استاد بدانیم :

و السلام

شاگرد مکتب امام زمان (عج) ۲۵ محرم الحرام ۱۴۳۶

سید عباس صدرالدینی